Του Τάσου Αβραντίνη*

Ο μόνος τρόπος για να αναβαθμισθεί το ελληνικό σχολείο, ανεξάρτητα εάν πρόκειται για δημόσιο ή ιδιωτικό, είναι να λειτουργεί πάντοτε σαν να είναι ιδιωτικό. Στο δημόσιο σχολείο, μεταξύ άλλων, απαιτείται να υπάρχει ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος των εκπαιδευτικών αποτελεσμάτων, συνετή διαχείριση των πόρων, πειθαρχία, ασφάλεια, συνεχής και αυστηρή αξιολόγηση του εκπαιδευτικού του προσωπικού, αυτονομία και ελευθερία επιλογής για τους γονείς και τους μαθητές. Η σχολική μονάδα πρέπει να λειτουργήσει ως αυτόνομη εκπαιδευτική επιχείρηση. Υπάρχουν χώρες, μάλιστα, στις οποίες η διαχείριση του δημόσιου σχολείου ανατίθεται σε εξειδικευμένες εκπαιδευτικές επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα.

Όλα αυτά σε συνδυασμό με ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον ποικιλομορφίας, όπου θα επιτρέπεται να λειτουργούν πολλά άλλα είδη και τύποι σχολείων (αμιγώς ιδιωτικά σχολεία, επιχορηγούμενα ιδιωτικά, ανάδοχα σχολεία, πρότυπα κ.ο.κ.) και βεβαίως να δίνεται στους γονείς η δυνατότητα της κατ’ οίκον εκπαίδευσης.

Για δεκαετίες στην Ελλάδα επιλέξαμε την αντίθετη κατεύθυνση. Η στρεβλή λογική που επικράτησε είναι ότι τα σχολεία υπάρχουν για να διορίζονται εκπαιδευτικοί όχι για να μορφώνονται τα παιδιά μας. Με βάση αυτή την αντίληψη, ακόμη και τα ιδιωτικά σχολεία λειτουργούσαν υπό καθεστώς αυστηρής κρατικής εποπτείας που δεν συναντά κανείς σε σχεδόν καμία άλλη χώρα του προηγμένου κόσμου. Για όποιον διαφωνεί από τα στοιχεία προκύπτει ότι:

– Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης το εργασιακό καθεστώς των εκπαιδευτικών στα ιδιωτικά σχολεία που δεν χρηματοδοτούνται από το κράτος, όπως τα ελληνικά, ρυθμίζεται από την κοινή εργατική νομοθεσία, όπως και για όλους τους άλλους εργαζομένους στον ιδιωτικό τομέα, αρκεί να έχουν τις καθορισμένες από τη νομοθεσία προϋποθέσεις διδασκαλίας. Οι όροι των συμβάσεων εργασίας καθορίζονται, ως επί το πλείστον, από επιχειρησιακές συμβάσεις ή από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

– Ακόμη και σε ιδιωτικά σχολεία που χρηματοδοτούνται από το κράτος, άμεσα ή έμμεσα (με κουπόνια εκπαίδευσης), τα ζητήματα του είδους της σύμβασης εργασίας των εκπαιδευτικών, της πρόσληψης, της καταγγελίας της σύμβασης εργασίας, της αποζημίωσης στις περισσότερες χώρες ρυθμίζονται κατά κανόνα από το ιδιωτικό δίκαιο. Σε κάποιες χώρες, όχι στην πλειονότητα, υφίστανται ρυθμίσεις μόνο όσον αφορά το ύψος των αποδοχών των ιδιωτικών εκπαιδευτικών που εργάζονται σε ιδιωτικά σχολεία χρηματοδοτούμενα από το κράτος ή στο εργασιακό καθεστώς κυρίως της εξωσχολικής απασχόλησής τους. Προσοχή, αυτό συμβαίνει όμως μόνο στις περιπτώσεις εκείνες που ο μισθός των εκπαιδευτικών καταβάλλεται από το κράτος και δεν αφορά άλλα είδη χρηματοδότησης των ιδιωτικών σχολείων.

– Σε όλες τις χώρες -πλην της Ελλάδας- η επιλογή του διευθυντή ενός ιδιωτικού σχολείου αποφασίζεται από τον ιδιοκτήτη του.

– Σε τέσσερις μόλις χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας) επιβάλλεται η ακριβής εφαρμογή του εθνικού προγράμματος σπουδών, χωρίς δυνατότητα ουσιαστικών παρεκκλίσεων.
Μια τελευταία επισήμανση, τα ίδια τα συνδικάτα των ιδιωτικών εκπαιδευτικών (ETUCE, Education International) εκτιμούν κατά 91% ότι η ιδιωτική εκπαίδευση επεκτείνεται δυναμικά διεθνώς.

Σε αυτό λοιπόν το ζοφερό ελληνικό περιβάλλον, το νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την ιδιωτική εκπαίδευση υπήρξε μια πολύ ευχάριστη και τολμώ να πω απροσδόκητη έκπληξη για όσους πιστεύουν στην ελεύθερη εκπαιδευτική επιλογή. Οι διάφορες συντεχνίες των εκπαιδευτικών -δημόσιων και ιδιωτικών- αντέδρασαν από την πρώτη στιγμή με σφοδρότητα καθώς αντιλαμβάνονται με τις «ευαίσθητες κεραίες» τους πως από τη στιγμή που το ιδιωτικό σχολείο απελευθερωθεί από τα ασφυκτικά δεσμά του κράτους θα γνωρίσει τέτοια επιτυχία ώστε, αργά ή γρήγορα, θα αποτελέσει πρότυπο και για το δημόσιο σχολείο. Οι γονείς, οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν έχουν λόγο και αντιμετωπίζονται από το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα ως παρείσακτοι ή ενοχλητικοί παράγοντες, θα απαιτήσουν δομικές αλλαγές και στη δημόσια εκπαίδευση.
Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης ανοίγει τον δρόμο να γίνει και στην Ελλάδα συνείδηση ότι η παροχή διαφόρων υπηρεσιών θα πρέπει να επιδιώκει την ικανοποίηση και την ωφέλεια των αποδεκτών τους και όχι των παραγωγών τους.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο του Σαββατοκύριακου 18-19 Ιουλίου.

Ο Τάσος Αβραντίνης είναι δικηγόρος, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΕΦίΜ. Είναι συγγραφέας του βιβλίου “Εκπαίδευση: ελεύθερη επιλογή ή μια γάτα που γαβγίζει“.